TOKSİK İLİŞKİLERİN İNSAN PSİKOLOJİSİNE ETKİSİ

Hepimiz hayatımızın bir noktasında sağlıksız ilişkilerle karşılaşmışızdır. Bu, bazen romantik ilişkilerde, bazen aile içinde, bazen de iş veya arkadaşlık ilişkilerinde karşımıza çıkabilir.
Ancak toksik ilişkilerin etkileri yalnızca o anla sınırlı kalmaz. Uzun vadede psikolojik, duygusal ve hatta fiziksel sağlığımızı derinden etkiler.

Toksik ilişki, bireyin kendisini sürekli olarak kötü, değersiz veya baskı altında hissetmesine neden olan ilişki türüdür.
Bu ilişkilerde genellikle manipülasyon, duygusal sömürü, sürekli eleştiri ve güvensizlik hakimdir.
Toksik ilişki kötü niyetle de oluşmaz; yani sadece bir kişinin kötü niyetiyle ortaya çıkmaz. Bazen iki tarafın da sağlıksız iletişim kalıpları nedeniyle oluşabilir.

Böyle bir ilişkide olup olmadığını anlamak bazen zor olabilir, çünkü süreç yavaş ilerleyebilir ve kişi farkında olmadan bu kısır döngüye hapsolabilir. Ancak, bazı belirtiler toksik bir ilişkide olduğunuzun işaretlerini verir.

Örneğin:

• Kendinizi Sürekli Suçlu ve Yetersiz Hissedersiniz.

  • Partneriniz, arkadaşınız, aile üyeniz veya iş arkadaşınız size sık sık kendinizi suçlu hissettirir.
  • Yaptığınız her şey yanlışmış gibi gelir.
  • Kendinizi sürekli olarak kanıtlamak zorunda kalırsınız.

Sağlıklı bir ilişkide, bireyler birbirini destekler ve olduğu gibi kabul eder. Ancak toksik ilişkilerde, karşı taraf sizi sürekli aşağı çekebilir.

• Manipülasyon ve Duygusal Sömürüye Maruz Kalırsınız.

  • Karşıdaki kişi, sizi yönlendirmek için duygu sömürüsü yapar.
  • “Benim için bunu yapmazsan beni sevmiyorsun demektir.” gibi cümleler kurar.
  • Sizi kontrol etmek için bazen tehdit, bazen de aşırı ilgi ve sevgi arasında gidip gelir (love bombing ve gaslighting).

Manipülatif kişiler, genellikle sizin özgüveninizi kırıp, kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışır.

• Sürekli Eleştirilir ve Küçümsenirsiniz.

  • Yaptığınız her şey eleştirilir.
  • Sürekli hatalarınız yüzünüze vurulur ve mükemmel olmaya çalışırsınız.
  • Başarılarınız küçümsenir ve önemsizmiş gibi gelir.

Sağlıklı ilişkilerde, bireyler birbirine destek olur. Ancak toksik ilişkilerde, karşı taraf kendini üstün hissetmek için sizi küçük düşürebilir. Bu şekilde bir çiçek solmaya başlar. Potansiyelinizi dışarı çıkarmaktan çekinirsiniz.

• Sürekli Bir Güvensizlik ve Kaygı İçindesinizdir.

  • Ne zaman sorun çıkacağını bilememek sizi kaygılı hale getirir.
  • Partneriniz ya da yakınınızdaki kişi sizi sürekli sorgular: “Kimlesin, nerdesin?”
  • Sadakatinizden sürekli şüphe duyulur.

Toksik ilişkilerde güven eksikliği yaygındır ve kişi kendini sürekli açıklamak zorunda hisseder. Ne yazık ki, bu açıklamalar çoğu zaman cevapsız kalır.

• Sınırlarınız Sürekli İhlal Edilir.

  • “Hayır” dediğinizde karşı taraf bunu kabul etmez.
  • Sözünüzün geçmediğini hissedersiniz.
  • Kendi alanınıza, zamanınıza veya özel hayatınıza saygı gösterilmez.

Toksik ilişkilerde sınırlar yok sayılır ve karşı taraf sizin hayatınızı kendi isteklerine göre şekillendirmeye çalışır.

• Kendinizi Sürekli Yorgun ve Tükenmiş Hissedersiniz.

  • Fiziksel ve duygusal olarak sürekli bitkin hissedersiniz.
  • Kendinize vakit ayıramaz hale gelirsiniz.
  • İlişkide enerji veren değil, enerji emen biri vardır.

Sağlıklı bir ilişkide destekleyici bir enerji varken, toksik ilişkiler kişinin ruhsal ve fiziksel sağlığını tüketebilir.

• Kendi Kimliğinizi Kaybedersiniz.

  • Eski hobilerinizi yapmayı bırakırsınız.
  • Sosyal çevrenizi kaybedersiniz.
  • Kendinizi tanıyamaz hale gelirsiniz.

Kişi zamanla kendini kaybetmeye başlar ve karşı tarafın ihtiyaçlarına göre şekil almaya zorlanır.

• Yoğun Bir Özgüven Kaybı Yaşarsınız.

  • Sürekli eleştiriye maruz kalan bireyler, kendilerini değersiz hissetmeye başlar.
  • Sürekli bir stres ve belirsizlik içinde yaşadıkları için anksiyete ve depresyona yatkın hale gelirler.
  • Uzun süre toksik ilişkiler içinde kalan bireylerde, travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) benzeri belirtiler gözlemlenebilir.

Bu belirtiler olduğunda profesyonel destek almak önemlidir. Çünkü toksik ilişkiler sadece ruhsal değil, fiziksel sağlık sorunlarına da yol açabilir. Kronik stres, bağışıklık sistemini zayıflatır, uyku problemlerine ve sindirim sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir.

Toksik ilişki, etrafı sarmaşıklarla çevrilmiş bir çiçeğe benzer. Oksijensiz kalır, gün ışığı alamaz ve yavaş yavaş solar.

Sağlıklı bir ilişkide, bireyler birbirini destekler ve saygı gösterir. Sevgi dolu bir ilişkide:

• Karşı Taraf Dinlenir ve Anlaşılmaya Çalışılır.
• Açık ve Dürüst İletişim Kurulur.
• Saygı ve Güven Temel Alınır.
• Destekleyici ve Özverili Davranılır.
• Olumlu Enerji ve İyimserlik Yayılır.
• Hatalardan Ders Alınır.

“Doğru kişi” kavramı, kişisel deneyimlere ve ilişkilerdeki karşılıklı çabaya bağlıdır. Belki de “tek doğru kişi” diye bir kavram yerine, sizinle uyum içinde olup birlikte sağlıklı ve mutlu bir ilişki inşa edebileceğiniz kişilerden biriyle karşılaşmak daha gerçekçi bir yaklaşımdır.

Farkında Olmalıyız: Öncelikle içinde bulunduğumuz ilişkinin toksik olduğunu fark etmelisiniz. Manipülatif ilişkilerde kişi bunu anlamakta zorlanabilir, ancak kendinizi hatırlamalısınız.

Son olarak, bazen ilişkide farklı bir yol aranır. Farklı bir yolla beraber kendinizi yeniden birbirinizde bulmak istersiniz. Bu, öncekilerden farklı bir yoldur. Yapmadığınız şeyleri beraber daha cesaretli bir şekilde yapmaya çalışırsınız. Bazı şeyleri telafi etmeye çabalarsınız. Farklı bir iletişim dili geliştirmeye çalışırsınız. İki kişinin bir arada kalması gayrete bağlıdır. Tek kişinin kürek çekmesiyle tekne sadece kendi etrafında döner. Bazen olmaz…

Bugünlük bu kadar. Küreği sizinle beraber çekme cesareti gösterebilecek, aranızdaki mesafeleri kısaltabilecek, sizinle emek vererek bir şeylere yön verebilecek birileri girsin hayatınıza.

İçindeki çiçek belki yerini sevmediği için solmuştur, kim bilir…