Nöbetçi Eczaneler
Bu yazım esas olarak sürdürülebilirlik kavramı ve küresel düzeyde belirlenen sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin yerel ve ulusal ölçekli sosyoekonomik etkilerine odaklanmaktadır. Bu vesileyle Mersin’deki yeni bir kurumsal oluşumun ve işbirliğinin bilgisini de okuyucularımızla paylaşmak istiyorum.
Sürdürülebilirlik Nedir?
1970’lerde çevre ve ekonomik sistem arasındaki ilişkiler üzerine tartışmalar, sosyal ve ekonomik boyutu olan sürdürülebilirlik kavramını ön plana çıkardı. Sosyal açıdan bakıldığında gelir ve kaynak dağılımındaki adaletsizlikler ve etkileri önem kazanıyor. İktisadi sürdürülebilirlik ise, bugünkü ve gelecek nesiller açısından çevresel sorunların ekonomik sistem üzerinde yarattığı maliyetler ve buna göre geliştirilen büyüme, kalkınma modelleri ve politikalarını kapsamaktadır.
1980’lerden sonra çevre sorunlarının artması ile birlikte, uluslararası kurumlarda ekosistemin korunması, kaynak etkinliği ve geri dönüşüm gibi görüşler sürdürülebilirlik kapsamında gündeme geldi. Ortak Geleceğimiz adlı Brundtland Raporu’nda (WCED, 1987) sürdürülebilir kalkınma için büyüme yaklaşımının değişmesi ve ekolojik dengenin önemi vurgulandı.
1992’deki Rio Zirvesi’nde, insan kaynaklı çevre sorunları ile mücadele için, sürdürülebilir kalkınmanın ilk kapsamlı eylem planı olarak kabul edilen Gündem 21 ilan edildi.
2000 yılında ise Milenyum Kalkınma Amaçları uygulamaya konuldu. Bu küresel kalkınma adımlarını yeni büyüme modelinin belirlenmesi izlemiş ve 2012’deki Rio+20 Konferansı sonrası yeşil büyüme adı altında uygulanmaya konulmuştur.
Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin Altıncı Değerlendirme Raporu (IPCCC AR6) çalışmaları, iklim değişikliğinin azaltılması için düşük karbonlu ekonomiye geçişte kaynak kullanımının azaltılmasını önermiştir.
Dünya ekonomisinde üretim ve refah artışı devam ederken, doğal kaynakların tükenmesi ve kaynak kullanımının neden olduğu çevre sorunları güçlü sürdürülebilirliğe olan ihtiyacı arttırmıştır. Bu doğrultuda 2015 yılında, daha kapsamlı eylem planları ve hedeflerin belirlenmesine yönelik uluslararası girişimler sosyal, çevresel ve ekonomik temeller üzerine inşa edilen Sürdürülebilir Kalkınma İçin Küresel Amaçlar ve 2030 Gündemi’nin ilan edilmesi ile sonuçlanmıştır. 2015 tarihli Paris Anlaşması da karbon emisyonunu azaltacak faaliyetleri kapsamaktadır.
Küresel Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Nelerdir?
Yapılan araştırmalara göre, 1970 ve 2017 yılları arasında küresel kaynak kullanımı üç katına çıkmıştır. Mevcut üretim ve tüketim yapısı devam etmesi durumunda, 2017’den 2060 yılına kadar iki kat daha artacağı tahmin edilmektedir. Bu beklentiler, çevre sorunlarının şiddetlenerek devam edeceği anlamına gelmektedir. Hava kirliliğinin üçte biri, küresel sera gazı emisyonlarının yarısı, biyoçeşitlilik kaybı ve su stresinin yüzde 90’nında kaynak çıkarımı ve malzemelerin işlenmesi ile ilgili süreçlerin etkili olduğu belirtilmektedir.
https://www.kureselamaclar.org/
Belirlenen 17 kalkınma amacı ve alt hedefler iklim değişikliğinin etkilerini yavaşlatacak düşük karbonlu bir toplum ve ekonomiye geçiş için bütün ülkelerin yerine getirmesi gereken öncelikli başlıklardan oluşmaktadır. Kalkınma amaçları bütün ülkelerin sosyoekonomik yapısını, kurumsal altyapıyı dönüştürmeyi hedeflemektedir. Bu dönüşümde dijital teknolojiler kullanılacaktır.
Bu nedenle 21. yüzyıl’da ülkeler ulusal sosyal ve ekonomi politikalarından ziyade küresel sürdürülebilirlik politikalarını benimsemek zorunda kalacaklardır. Ulusal kalkınmadan küresel kalkınmaya geçiş kolay olmayacaktır. Bu gelişmeyi insanlık tarihinin önemli dönüm noktalarından birisi olarak görmek gerekir.
ODTÜ İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Mersin Kent Konseyi İşbirliği
2022 yılında ODTÜ Erdemli yerleşkesinde kurulan ODTÜ İKLİM merkezinin (https://iklim.metu.edu.tr/tr) temel amacı “ulusal ve uluslararası düzeyde ülkemizin ve toplumun ihtiyaç duyacağı bilimsel, gerçekçi ve güvenilir iklim ve sürdürülebilir kalkınma stratejileri ve politikaları geliştirilmesine katkı vermektir” denmektedir. Merkezin bu anlamda, ODTÜ içinde ve dışında iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik konularında farklı disiplinlerdeki birçok bölüm ve merkezi bir araya getirerek, oluşacak sinerji ile disiplinler arası çalışmaları ve projeleri hayata geçireceği belirtiliyor. Özellikle mavi ekonomi stratejileri, deniz ekosisteminin korunması ve balıkçılık faaliyeti gibi alanlarda etkili olacak gibi görünüyor. Merkez’in müdürlüğünü ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof.Dr. Barış Salihoğlu yapıyor.
19 Haziran 2023 tarihinde düzenlenen bir tanıtım toplantısı ile, Mersin Kent Konseyi’nde ODTÜ İKLİM ve Mersin Kent Konseyi arasında bir işbirliği protokolü imzalandı. Mersin Kent Konseyi Başkanı Ayferi Tuğcu ve Prof.Dr. Barış Salihoğlu ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik politikaları için kurumsal ortaklığın önemini vurguladılar.
ODTÜ İKLİM’in bu şekildeki kurumsal işbirliği çalışmalarının, ilerleyen dönemde Mersin’in küresel sürdürülebilir kalkınma amaçlarına adaptasyonuna önemli katkı yapacağı söylenebilir.
Not: Bu yazının sürdürülebilir kalkınma ile ilgili giriş bölümü aşağıdaki yayından yararlanılarak oluşturulmuştur.
Yardımcı, Pınar. (2022). Sürdürülebilirlik İktisadı Perspektifinden Döngüsel Ekonomi ve Uluslararası Ticaret. Çevre Ekonomisi – Makro Boyutlarıyla içinde. Ed. Sevilay KONYA, Nobel Akademik Yayıncılık, 1. Baskı, Ekim, s.251-278,
https://www.nobelyayin.com/cevre-ekonomisi-makro-boyutlariyla-18925.html
Doç.Dr. Pınar Yardımcı Yazdı …
21.06.2023
YORUMLAR